Katastrofa powodziowa 2021 | Powódź w dolinie rzeki Ahr: „Nikt nie chce wywłaszczać”

Sven Wolf stanął w środę wieczorem przed parlamentem kraju związkowego Düsseldorf z poczuciem rutyny. Polityk SPD jest ekspertem w dziedzinie komisji śledczych, przewodniczył trzem z nich. Teraz, przed słabo frekwencją w parlamencie kraju związkowego, mówi o ostatniej komisji, której przewodniczył – tej badającej powódź z 14 i 15 lipca 2021 roku , która pochłonęła życie 49 osób w Nadrenii Północnej-Westfalii. Powódź przeszła do historii jako największa klęska żywiołowa w historii kraju związkowego. W katastrofie zginęło co najmniej 185 osób, z czego 135 w samej dolinie rzeki Ahr w Nadrenii-Palatynacie.

Sven Wolf nie ma dziś wieczorem zbyt wiele czasu w parlamencie krajowym. W ciągu 20 minut musi podsumować to, co komisja śledcza ds. katastrofy powodziowej zebrała na ponad 800 stronach . Sześć kluczowych ustaleń to: 1. Ryzyko wystąpienia gwałtownych zjawisk pogodowych zostało niedoszacowane. 2. Zawiodły struktury przywódcze. Poziom krajowy zareagował zbyt późno i na poziomie roboczym utworzono jedynie grupę koordynacyjną. Zespół kryzysowy, w którego skład weszliby sekretarze stanu, miałby większe uprawnienia decyzyjne. 3. Ludność została niewłaściwie ostrzeżona. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych Nadrenii Północnej-Westfalii nie wydało ogólnokrajowego ostrzeżenia przed gwałtownymi zjawiskami pogodowymi. 4. Infrastruktura krytyczna nie była niewłaściwie chroniona. 5. Nadużycia osobiste. Ówczesna minister środowiska Heinen-Esser tylko na krótko przerwała urlop na Majorce z powodu powodzi. To nadszarpnęło zaufanie do polityki. W rezultacie Heinen-Esser zrezygnowała w kwietniu 2022 r. 6. Złożony podział odpowiedzialności między krajem związkowym a gminami doprowadził do niepełnego obrazu sytuacji.

Raport komisji śledczej Nadrenii Północnej-Westfalii nie wskazuje jednoznacznie winnych. W komisji z pewnością doszło do starć między opozycją a partiami rządzącymi, na przykład w sprawie przekazania dokumentów z Ministerstwa Budownictwa i Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Ogólnie rzecz biorąc, CDU, SPD, Zieloni i FDP, które wspólnie przyjęły raport komisji, starają się znaleźć wspólny ton. Sednem raportu jest to, że wiele rzeczy nie poszło dobrze w noc powodzi; jednak nikt nie przypuszczał, że sytuacja potoczy się aż tak źle. Z pewnością popełniono błędy, ale zostały one zauważone i muszą zostać naprawione. Lub, cytując przewodniczącego komisji Wolfa: „Teraz nadszedł czas, aby wyciągnąć właściwe wnioski z ustaleń”.

Uderzające jest, jak bardzo różni się reakcja polityczna w dwóch krajach związkowych, które najbardziej ucierpiały z powodu powodzi. Oba kraje mają teraz nowych premierów. Kandydatura Armina Lascheta na stanowisko kanclerza upadła w 2021 roku, częściowo z powodu śmiechu na terenach zalewowych. Malu Dreyer była krytykowana za to, że nigdy nie przeprosiła za niepowodzenia swojego rządu. W zeszłym roku przekazała urząd Alexandrowi Schweitzerowi. Ministrowie w obu krajach związkowych podali się do dymisji.

W Nadrenii-Palatynacie, gdzie komisja śledcza przedstawiła swoje ustalenia w sierpniu 2024 r. , istnieją jasno określone kryteria przypisania winy, w przeciwieństwie do Nadrenii Północnej-Westfalii. Raport końcowy wskazuje na „ogromne zaniedbania ze strony powiatu, a raczej ówczesnego starosty powiatu Ahrweiler” jako główną przyczynę rozmiarów katastrofy. Były starosta powiatu Jürgen Pföhler (CDU) jest określany jako „niszczyciel systemu”. Prokuratura w Koblencji umorzyła śledztwo przeciwko niemu w kwietniu 2024 r. , mimo że ekspertyza wykazała „znaczne niedociągnięcia” w zarządzaniu kryzysowym. Wina leży jednak „w sferze organizacyjnej i proceduralnej”, a nie po stronie poszczególnych osób. Kilka dni temu ogłoszono, że Ministerstwo Spraw Wewnętrznych Nadrenii-Palatynatu zamierza obniżyć Pföhlerowi emeryturę. Były starosta powiatu „poważnie naruszył swoje obowiązki wynikające z ustawy o służbie cywilnej”. Państwo zamierza tymczasowo wstrzymać jedną trzecią jego wynagrodzenia. To marne pocieszenie dla wielu ofiar powodzi, które liczyły na śledztwo karne.

Lepsza ochrona przed klęskami żywiołowymi powinna dać mieszkańcom doliny rzeki Ahr i Nadrenii Północnej-Westfalii nadzieję na przyszłość. Wiele prostych środków, takich jak nowe systemy syren, cyfrowe urządzenia ostrzegawcze i ulepszony monitoring poziomu wód w rzekach, zostało już wdrożonych.

Jednak skutecznej ochrony przeciwpowodziowej wciąż brakuje. Wiosną tego roku w dolinie rzeki Ahr przedstawiono plany mające na celu zapobieżenie katastrofie. W bocznych dolinach rzeki Ahr ma powstać siedemnaście zbiorników retencyjnych na wodę deszczową. Niektóre z planowanych betonowych konstrukcji będą miały ponad 30 metrów wysokości. Te ogromne ingerencje w krajobraz już budzą kontrowersje.

Poważniejsze jest jednak to, że ani kwestia użytkowania gruntów, ani finansowania nie zostały jeszcze rozwiązane. Cornelia Weigand, obecna starosta powiatu Ahrweiler, mówi o dwóch miliardach euro, z których powiat mógłby pokryć jedynie ułamek. Nadrenia Północna-Westfalia rozważa również finansowanie ochrony przeciwpowodziowej. Na niedawnej konferencji prasowej z ministrem środowiska Oliverem Krischerem (Zieloni) stwierdzono, że potrzebne będzie 20 miliardów euro.

Nawet gdyby pieniądze były dostępne, kwestia gruntów nadal by istniała. „Ostatecznie nikt nie chce wywłaszczać. Ale zobaczymy, jak długo będziemy się nad tym zastanawiać” – powiedział Ulrich Paetzel, prezes spółdzielni Emscher, na konferencji prasowej z ministrem środowiska Nadrenii Północnej-Westfalii. Paetzel zwrócił uwagę, że zakończone projekty ochrony przeciwpowodziowej zakończyły się fiaskiem z powodu problemów z gruntami. Dolina Ahr twierdzi, że nie chce wywłaszczać, ale istnieje prawna możliwość.